İnsandaki herhangi bir davranışsal özellik pek çok genetik varyant yanında, çevresel etkilerle de ilişkilidir. Bu varyantlar yalnızca yatkınlık oluştururlar, tek başlarına anlam ifade etmezler. Fiziksel, sosyal ve kültürel çevre ile genetik aktivite karşılıklı olarak birbirlerini etkiler ve kişilik özelliklerinin gelişiminin temelini oluşturur.
Genetik ve çevre ortaklaşa davranışlarımızı etkilediği gibi birbirlerini de etkiler. Örneğin sakin yapıya sahip bir ailenin birkaç kuşağı savaş ortamında yaşarsa bu ailenin genlerinin çalışma mekanizmasına çevre etki etmiş olur. Ailenin gelecek kuşakları savaş bittikten sonra bile savaşçı bir yapıya sahip olurlar. Bu mekanizmaya yani çevrenin genler üzerindeki etkisine EPİGENETİK denir. Her iki faktörün davranışlarımız üzerine etkisinin eşit oranlarda olduğu düşünülmektedir.
Saldırgan davranışlar ve şiddete eğilim gösteren kişilerde serotonin, dopamin ve MAO ile ilişkili genetik varyantlar bildirilmiştir.
Çevresel ve genetik faktörler saldırgan bireylerde ortak etki gösterir. Ancak evlat edinilmiş çocuklardan biyolojik ebeveynleri mahkum olanlar, evlat edinen ebeveynleri mahkum olanlara göre şiddete yönelik davranışlar göstermeye daha çok eğilimlidir. Şiddetin genetik aktarımının hırsızlığın genetik aktarımından daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
Kasıtlı saldırgan davranış sergileyenlerde impulsif saldırgan davranış sergileyen kişilere göre genetik etkinin daha belirgin olduğu görülmüştür.
Ayrıca şiddetin kadınlarda daha çok çevreyle erkeklerde ise genetikle ilişkili olduğu söylenmektedir.
Düşük MAO düzeyleri saptanan kişilerin çocuklukta şiddete maruz kalmaları şiddet eğilimlerini arttırmıştır.
47,XYY karyotipine sahip bireylerin yıllarca şiddete eğilimli olduğu düşünülmüştür. Ancak yapılan araştırmalarda bu tezi kanıtlayan herhangi bir gerçeklik saptanamamıştır.
Eşine şiddet uygulayan erkeklerde MAOA u-VNTR’de ve SLC6A4’ün promotor bölgesindeki 5- HTTLPR allelinde ekspresyon düzeylerinin düşük olduğu görülmüştür. Ancak bu değişiklik tek başına anlam ifade etmez. Sonuç itibariyle davranışlarımızın şekillenmesinde genetik ve çevresel faktörler bir arada rol oynamaktadır. Genetik-çevre- epigenetik birçok poligenik multifaktöriyel özellikte olduğu gibi davranışlarımız ve özellikle şiddete eğilimde ortak görev alırlar.
THE EFFECT OF GENETICS FACTORS ON AGRESSIVE BEHAVIOR
Duygu ONUR CURA, Tufan ÇANKAYA
