Akciğer kanseri; tüm dünyada kanser ölümlerinde
birinci sırada yer alan kanser nedenidir. Erkeklerde kanser ölümlerinin
%33’ünden, ölümlerin ise %8’inden, erkeklerde kanserlerin %16’sından,
kadınlarda kanser ölümlerinin %25’inden sorumludur.
Akciğer kanseri; genetik ve
çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı poligenik multifaktöriyel bir
hastalıktır. Birçok farklı genetik değişiklik aile kalıtımıyla bir araya gelir,
sigara gibi dış faktörlerinde devreye girmesiyle kanser ortaya çıkar. Sıklığı
ve mortalitesi (ölüm oranı) yüksek olan bir kanser türüdür. En önemli
etiyolojik faktör sigaradır. Ailesinde Akciğer kanseri olan biri sigara
içmemelidir. Akciğer kanseri erkeklerde %85, kadınlarda %70’i sigaraya bağlı
olarak gelişmektedir. Ancak sigara içenlerin %20’sinden azında akciğer kanseri
gelişir. İleri yaş, erkek cinsiyet, siyah ırk, beta-karotenden fakir beslenme,
iyonize radyasyon, asbest, arsenik, vinilklorid, geçirilmiş akciğer
enfeksiyonlarına bağlı skar zemininin varlığı ve genetik faktörler etiyolojide
yer alan nedenlerden bazılarıdır. (bkz. kanser genetik mi?)
Akciğer kanserli kişilerin ailelerinde
akciğer kanseri ve GİS-gastrointestinal sistem kanserleri anlamlı derecede
yüksektir. Akciğer ve/veya GİS malignitesi tanısı alan hastaların aile
bireyleri sigara kesinlikle kullanmamalıdır. Yapılan araştırmalarda 18q21,
9p21, 17q, 11q23, 14q11 gibi kromozomal bölgeler Akciğer kanserli hastalarda
delesyonlu olarak tespit edilmiştir.
 |
| Akciğer Kanseri |
Ailede akciğer kanseri varsa risk net olarak ifade edilememekle birlikte
diğer aile bireyleri için artmıştır. Birinci derece akrabaların riski 3 kat
artmaktadır. Sigara içenler ise kanser risklerini %30 arttırmaktadırlar.
Özellikle sigaradan bağımsız gelişen adenokarsinomun ailesel yatkınlığı daha
belirgindir. Sigaraya bağımlı akciğer kanserinde kanser olan kişinin yaşı aile
bireyleri açısından genetik yatkınlık için önemlidir. Kanser olan kişinin yaşı
ne kadar gençse genetik alt yapı o kadar
fazladır.
Akciğer kanserinden sorumlu ve anne-babadan çocuğa direkt %50
ihtimalle geçiş gösteren 2 gen bilinmektedir. Bunlar p53 ve EGFR genleridir. Bu
genler üzerinde germline mutasyon taşıyanlar yani anne karnından itibaren
mutasyonu tüm hücrelerinde barındıran olgular,
akciğer kanseri riskini çok yüksek oranda taşırlar. Bu kişilerde
taşıdıkları mutasyon saptandıktan sonra erken tanı açısından diğer kanser
türlerinin gelişme ihtimalleri yakından takip edilir. Yine mutasyonu olan
kişilerin birinci derece akrabalarında genetik danışma ile mutasyonun varlığı
araştırılır. Mutasyon varlığında henüz kansere yakalanmamış mutasyonlu kişiler
takibe alınır. Gebelik planladıklarında tüp bebek ve PGT ile mutasyonsuz
embriyo ile sağlıklı çocuk sahibi olabilirler.
Ayrıca Akciğer Kanseri olan
olguların tümör dokularında somatik mutasyon dediğimiz, kanser dokusunun sadece
kendisinde yer alan mutasyon tipleriyle evrelendirme, hastalığı gidişat
bilgisi, tedavi hakkında bilgi sahibi olunabilinir. Somatik mutasyon görülen
genlerin içinde EGFR, P53, EGFR, KRAS, BRAF, ERBB2, MET, STK11, PIK3CA, PARK2,
EGFR, ERBB2, MET, PIK3CA, NKX2-1, DOK2, ALK/EML4 füzyon geni, yer alır. . ERCC6, LNCR2, CYP2A6, CASP8 genlerindeki
birtakım değişikliklerin akciğer kanserine yatkınlığa neden olduğu
bilinmektedir. MPO genindeki polimorfizmler özellikle sigara içenlerde akciğer
kanseri riskini arttırmaktadır.
