 |
| Amniyosentez |
Amniyosentez nedir?
Amniyosentez anne karın cildinden bu iş için özel olarak tasarlanmış ince bir iğneyle ultrason eşliğinde kadın doğum uzman hekimleri tarafından yapılan bebeğin içinde yüzdüğü sıvıdan (amniyon) yaklaşık 5-30cc kadar alma işlemidir. Alınan sıvı miktarı yapılacak olan analize göre hekimler tarafından hastanın durumuna göre belirlenir. (20cc=çay bardağının 1/5 'i) Amnios sıvısı bebeğin cilt, solunum sistemi, sindirim sistemi, idrar boşaltım sisteminden dökülen hücrelerin olduğu bir sıvıdır. Bu hücreler kültür ortamında çoğaltılarak sitogenetik analiz (kromozom haritası, karyotip), enzim ve DNA analizi için kullanılır. Ayrıca AFP ve asetilkolinesteraz (ACE) gibi maddelerin ölçümü için de amniyon sıvısına ihtiyaç duyulabilir. ACE ölçümü özellikle amnios sıvısında AFP yüksek bulunduğunda yüksekliği doğrulamak için çok değerli bir yöntemdir.
Amniyosentez sırasında iğne ile bebeğin teması söz konusu mudur?
Bu işlem sırasında uzman hekim ultrason rehberliğinde bebeği ve iğneyi görür, yani işlem kesinlikle körlemesine yapılmaz. Bebeğin en sakin anında hayati organlarından en uzaktaki nokta (ayak hizası) hedef alınarak girişim yapılır ve bebekle temas edilme riski ultrason sayesinde çok düşüktür. Temas olması durumunda ise küçük cilt yaralanmaları gibi basit ve önemsiz durumlar söz konusu olabilir.
Amniyosentez sonucu enfeksiyon gelişir mi?
İşlem ameliyathane koşullarında steriliteye uygun bir şekilde yapılır. Enfeksiyon riski en aza indirgenir. Ancak "asla enfeksiyon olmaz" demek mümkün değildir. Sonuçta amniyosentez dışarıdan yapılan bir müdahaledir, bir girişimdir. En basit enjeksiyon işleminde bile enfeksiyon riski vardır. Önemli olan sterilite kurallarına uymak ve riskleri minimuma indirmektir. Özellikle gebeliğin 12.-24. hafatalarında enfeksiyonlar ağır seyredebilir. Her tıbbi girişimde olduğu gibi istenmeyen komplikasyonlarla karşılaşılabileceği bilinmelidir.
Amniyosentez gebeliğin kaçıncı haftalarında yapılır?
İşlem gebeliğin 16.-19. haftaları arasında yapılır. Hekimin uygun görmesi durumunda bu süreler 10-24. haftalar arasına kadar esnetilebilir. Polihidramniyoz denilen sıvının fazla olması durumunda rahatlatma amaçlı yapılan amniyosentez haftalarını yine hekim hastanın durumuna göre esnek olarak belirler. Bunun dışında geç gebelik haftalarında başvuru, kordosentezin yapılamayacağı durumlar, hekimin tecübesi ve teknik koşullar nedeniyle işlem haftaları hekim tarafından belirlenebilir. Bebeğin kromozomları elde edilecek ise işlem için en uygun 17.-18. haftalardır. Bu haftalarda bebeğe ait hücreler istenilen miktar ve olgunluktadır. Ancak her gebe için bu haftaları yakalamak farklı nedenlerle mümkün olmayabilir hekiminizin uygun gördüğü haftalara güvenin.
Alınan sıvı bebek açısından problem teşkil eder mi? Hayır etmez. Sağlıklı bir bebek yaklaşık 3 saat içinde eksilen sıvıyı yerine koyar. 16.gebelik haftasında ortalama 200 cc amniyon sıvısı mevcuttur. Yani 16. haftada yapılan bir amniyosentez sonucu toplam sıvının %10'u alınmaktadır.
Amniyosentez düşüğe neden olur mu?
%0,5-1 arasında değişen ihtimalle düşük riski söz konusudur. Buradaki risk oranı merkezden merkez farklılık gösterir. Amniyosentez ekibinin tecrübesi risk belirlemede önemlidir. Ancak unutmamak gerekir ki en düşük ihtimal bile sonuçta bir ihtimaldir. En mükemmel hekimin gerçekleştirmiş olduğu işlem dahi risk taşımaktadır. İlk 10 gün içindeki düşükler işleme bağlanır. Bu süre dışındaki düşükler işlemden bağımsızdır. Anne ya da bebeğe ait başka nedenler araştırılmalıdır.
Amniyosentez sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
ASI uygulanan anne adayının enfeksiyon bulguları (ağrı, ateş, akıntı gibi), kanama, su gelmesi gibi bulguları doktoruna mutlaka haber vermesi gerekir. 10 gün istirahat önerilmektedir. Ancak istirahat mutlak zorunlu değildir ancak bedeni zorlayan işler yapılmamalı ve 3 gün cinsel ilişkiye ara verilmelidir.
Amniyosentez sırasında karşılaşabileceğimiz diğer riskler nelerdir?
En sık karşılaştığımız istenmeyen durum iğnenin girmesiyle amnion zarının uterustan ayrılması sonucu ve zarın iğnenin üstünde "çadırlaşarak" keseye girmeye müsaade etmemesidir. Tecrübeli bir operatör bu durumla kolaylıkla başa çıkabilirken amnios zarının uterus duvarından geniş bir alanda ayrılması durumunda işlemi 1-2 hafta sonrasına ertelemek gerekebilir. İşlem nedeniyle annenin dolaşımına değişen miktarlarda bebeğe ait kan hücresi geçişi olmaktadır. Bu durum genellikle bir problem yaratmaz. Rh uygunsuzluğu olduğu durumlarda bebeğin kan grubu da pozitifse problem yaratabilir. Bu durumda daha önceden Rh pozitif bir kan hücresiyle karşılaşmamış olan anne adayı savunma sistemi bu hücrelere karşı antikor üretmeye başlar. Mevcut olan bir gebelikte bir problem olmazken sonraki gebeliklerde anne adayı tekrar Rh (+) kanla karşılaştığında daha önceden duyarlılaşıp hazırlandığı için çok hızlı tepki göstererek bebeğin kan hücrelerinin parçalanmasına (hidrops vb) neden olabilir. İşlem sonrası anne adayına bir doz Rh immunglobulin (Rhogam) uygulanarak anne adayı desensitize edilir ve sonraki gebelik için önlem alınmış olur.İşlem esnasında "Fetal Stres" nedeniyle bebeğin aniden ölmesi söz konusu olabilir. Nadir görülen bir durumdur. Fetal Stres nörolojik yolla kalbin durmasına neden olabilir.Amnion sıvısı embolisi (Sıvının kana geçmesi ve akciğer ana atardamarını tıkamasıyla meydana gelen çok ciddi bir durumdur. Ölümle sonuçlanabilecek solunum yetmezliği söz konusu olabilir.) gibi durumlar ise çok nadiren meydana gelebilir.
Amniyosentezin yapılması şart mıdır? Bu riskli işlemi neden yaptırayım ki? "Doktor! Sence yaptırayım mı?"
İşlemin yapılıp yapılmama kararını kesinlikle aile vermelidir. Hekim riskleri aileye bildirmeli ve tarafsız bir şekilde işlemin yapılıp yapılmaması durumlarında ailenin karşılaşabileceği durumlar tek tek anlatılmalıdır.Aile her durumda risk alacaktır. Hangi riski göze aldığı kararı ailenin kendi beklentisine kalmıştır. Genetik ya da kromozomal bir hastalığa sahip çocuk riski Amniyosentezin neden olabileceği riskler...
Aile şunu unutmamalı ve hekiminden kendilerini yönlendirmesini beklememelidir.
Bebek sizin bebeğinizdir.
Onu büyütüp koruyup kollayacak, onun tüm sorumluluğunu alacak olan sizlersiniz.
Dolayısı ile bu karar tamamen sizlerin.
Şunu unutmayın ki en sağlıklı gebelik bile birçok riski içinde barındırır.
