Zeka birçok faktörü içerisinde barındıran komplike bir yetenektir. Genetik özellikler önemli yer tutar ancak zeka geliştirilebilen bir unsur olduğundan çevresel faktörler de en az genetik faktörler kadar değerlidir.
Genetiği birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinin aynı çevrede büyümüş olmalarına rağmen zekaları birbirinden farklıdır. Bu da bireysel çaba farkının, farklı öngörülemeyen çevresel maruziyetlerin, okulda oturdukları sıranın bile zeka üzerindeki önemini yani çevresel faktörlerin önemini ortaya koyar. Bir diğer taraftan tek yumurta ikizlerinin zeka farkları, çift yumurta ikizlerinin zeka farklarından daha azdır, yine evlat edinilen bir çocuğun yıllar sonra, zeka benzerliği biyolojik ailesine daha çok benzemektedir. Genetik de zeka üzerinde yadsınamaz bir öneme sahiptir.
Genetiği birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinin aynı çevrede büyümüş olmalarına rağmen zekaları birbirinden farklıdır. Bu da bireysel çaba farkının, farklı öngörülemeyen çevresel maruziyetlerin, okulda oturdukları sıranın bile zeka üzerindeki önemini yani çevresel faktörlerin önemini ortaya koyar. Bir diğer taraftan tek yumurta ikizlerinin zeka farkları, çift yumurta ikizlerinin zeka farklarından daha azdır, yine evlat edinilen bir çocuğun yıllar sonra, zeka benzerliği biyolojik ailesine daha çok benzemektedir. Genetik de zeka üzerinde yadsınamaz bir öneme sahiptir.
Buradaki önemli nokta şudur: Evlat edinilmiş olan bu bireyin mevcut zekasının evlat edinilmemiş haline kıyasla daha yüksek olması. Genetiğimiz bizim değiştiremeyeceğimiz bir özelliğimizdir. Ancak zekamızı, kullanarak öğrenerek oldukça geliştirebiliriz. Kullanmazsak da zekamızı geriletiriz. Değiştiremeyeceklerimiz üzerinde durup zaman kaybetmek yerine değiştirebileceklerimizle alakadar olmalıyız.
Anlaşılacağı üzere zeka maddi zenginlik gibi özelliktir. Anne babamızdan bize bir servet kalabilir ama doğru kullanmazsak geriye hiçbir şey kalmaz. Ya da yoksul bir aileden ileride zengin bir iş adamı olabilecek bir çocuk çıkabilir.
Gelelim yıllardır sorulan bir diğer soruya.
Zeka anneden mi gelir?
Anne ve babanın zeka için çocuğa aktardığı genetik materyal açısından birbirlerine üstünlüğü hakkında kesin bir yorumda bulunmak zordur. Ancak şunu biliyoruz ki çocuk mitokondriyal DNA'sını sadece anneden alır. Ve mitokondriyal DNA üzerindeki bazı mutasyonlar zeka geriliğinden sorumludur. Anne verdiği genetik materyalin fazlalığı açısından babadan üstündür.
Ebeveynlerin zekaları arasındaki fark çok fazla ise, çocuğun zekası ortalarda genetik özellik gösterir. Yani doğada tüm özellikler açık kapatmaya ve yaşamı sağlamaya yöneliktir. Ayrıca çocuk kiminle daha çok zaman geçirirse bakış açısı zaman geçirdiği ebeveyn gibi olacaktır. Zekası da bu yönde şekillenecektir. Anne çocukla daha çok zaman geçiren kişi olduğu için aslında çevresel anlamda çocuğun zekasının daha çoğu annedendir diyebiliriz.
Zeka anneden mi gelir?
Anne ve babanın zeka için çocuğa aktardığı genetik materyal açısından birbirlerine üstünlüğü hakkında kesin bir yorumda bulunmak zordur. Ancak şunu biliyoruz ki çocuk mitokondriyal DNA'sını sadece anneden alır. Ve mitokondriyal DNA üzerindeki bazı mutasyonlar zeka geriliğinden sorumludur. Anne verdiği genetik materyalin fazlalığı açısından babadan üstündür.
Ebeveynlerin zekaları arasındaki fark çok fazla ise, çocuğun zekası ortalarda genetik özellik gösterir. Yani doğada tüm özellikler açık kapatmaya ve yaşamı sağlamaya yöneliktir. Ayrıca çocuk kiminle daha çok zaman geçirirse bakış açısı zaman geçirdiği ebeveyn gibi olacaktır. Zekası da bu yönde şekillenecektir. Anne çocukla daha çok zaman geçiren kişi olduğu için aslında çevresel anlamda çocuğun zekasının daha çoğu annedendir diyebiliriz.
