Coronavirüs Genetiği, Korunma

Sars-Corona Virüsü (SARS-CoV): 

     Nidovirales takımı, Coronaviridae familyası, Coronavirinae alt familyası ve Coronavirus cinsine ait olan virüs, zarflı ve tek sarmallı RNA’ya sahiptir. Korona virüsler pek çok hayvanda ciddi hastalıklara neden olabilen virüslerdir; hayvanlardan insanlara da bulaşmakta ve ciddi hastalıklara yol açmaktadır.
Korona virüslerin genetik dizilim farklılıklarına göre farklı tipleri mevcuttur. Grup 1 ve grup 2 korona virüsler memelileri enfekte ederler. İnsanlarda üst solunum yolu hastalıklarının %30’undan sorumlu olan korona virüsler, grup 1 (HCoV-229E) ve grup 2 (HCoV-OC43) olmak üzere iki grupta incelenir. Bunlar dışında HCoV-NL63 ve HKU1 olarak adlandırılan 2 farklı korona virüsün de insanlarda hastalık oluşturduğu bilinmektedir. Coronavirinae alt familyası, Alfa, Beta, Gamma ve Delta korona virüsleri olarak 4 gruptur, insan korona virüsleri Alfa ve Beta korona virüs cinsi içerisinde yer alır.

     SARS-CoV’un %10’luk genel bir mortalite oranı, 65 yaşın üzerindeki kişilerde ise %50’ye yaklaşan mortalite oranı mevcuttur. Salgınları ciddiye alınması gereken önemli bir sağlık sorunudur. SARS-CoV çoğunlukla hayvanlarda hastalık oluşturur. İnsanlarda görülen SARS-CoV’un yarasalardan köken aldığı ve tesadüfen insanlara bulaştığı tahmin edilmektedir. Özellik itibariyle nezle virüslerine benzeyen bu virüs oldukça dayanıklı ve bulaşıcıdır. İnsanlar arasında solunum yoluyla, vücut sıvıları ya da dışkı ile temas sonucu yayılmaktadır. Enfeksiyonların yaklaşık %20’sinin sağlık çalışanlarındadır. Korunma yollarını ciddiye almak büyük önem arz etmektedir. 

     SARS-CoV insan ve hayvanlarda hücre yüzeyindeki ACE-2 reseptörlerine bağlanarak hücre içine giriş yapmaktadır. Tedavi ve aşıda bu reseptör üzerine yapılacak araştırmalar etkili olabilir.

     Virüs enfekte hücrede insan bağışıklık siteminden kaçar, fazlasıyla çoğalarak hücrelere zarar verir.Buradaki önemli nokta, Coronavirus bazı insanlarda belli belirsiz bulgu verirken bazılarında da ciddi ölümcül bir seyir gösterebilmektedir. Bunun nedeni yine büyük ölçüde kişinin genetik alt yapısıyla ilgilidir. 

     2019-2020 yıllarında dünyada pandemi şeklinde görülen ismi COVID-19, (2019 novel coronavirus disease), SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus) (2019-nCoV) şeklindedir. Virus ACE-2 enzimini bloke ederek anjiyotensin 2'den akciğer koruyucu protein olan anjiyotensin 1-7 üretimini durdurur. Böylelikle akciğer hasarına yol açar. Akciğer hasarının miktarı kişinin anjiotensin2/1-7 yolağındaki pretinleri kodlayan genlerin polimorfizmlerine göre değişir. Yani kişinin genetik yapısı önemlidir.

Corona Virüsün Etki Mekanizması

Belirtiler ve Teşhis: 

Hastalık belirtileri yüksek ateş, titreme, boğaz yanması, öksürük, kas ağrısı, pnömoni, ishal, zor nefes alma şeklindedir. İlerleyen dönemlerde akciğer tutulumu, trombositopeni görülür. Hastalık bazı insanlarda bulgusuz seyredebileceği gibi çocuk, yaşlılarda veya diyabetik kişilerde ağır ve öldürücü olabilmektedir. SARS-COV’un teşhisi için korona virüslere özgül ORF 1b veya nükleoprotein geni hedef alınarak yapılan PCR testleri, monoklonal antikorlara karşı antijen testleri ve poliklonal antikorların floresan boyalarla gösterilmesi amacıyla yapılan çeşitli serolojik ve immünofloresan testler laboratuvarda teşhis için kullanılır. 

Tedavi Korunma:

 Kullanılan nükleozid analoğu ribavirin ise, DNA ve RNA virüslerine karşı antiviral aktiviteye sahip bir ajandır. Virüsün çoğalmasını önler. Diğer yöntem ise proteaz inhibitörüdür. Ayrıca hastanın hidrasyonunun sağlanması çok önemlidir. Tüm bu tedavilerin etkinliği kısıtlı olup, hastalığın iyileşmesi kişinin bağışıklık sistemine bağlıdır. Aşı çalışmaları ise devam etmektedir. Bu virüsler genetiklerini sürekli kolaylıkla değiştirdiklerinden, üretilen aşılar da sürekli yenilenir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO: World Health Organization) Korunma Önerileri:1.Eller düzenli olarak yıkanmalı
2.SARS hastasıyla aynı ortamda burun ve ağzı kapatmak için cerrahi maske kullanılmalı
3.Enfekte olmuş bir kişinin vücut sıvıları veya dışkıları ile teması öncesi tek kullanımlık eldivenler kullanılmalı
4.SARS hastası olan kişilerin kişisel eşyaları kullanılmamalı
5.Şüpheli tüm vakalar izole edilmeli
6.Personel koruyucu ekipman giyinmeli
7.Hasta tamamen iyileşse bile tüm enfeksiyon kontrol önlemleri en az on gün takip edilmeli
     

     Buradaki en önemli nokta düzenli beslenme, uyku, yeterli sıvı alımı kişisel hijyene özen göstererek kendi bağışıklık sistemimizi koruyarak hastalığa yakalanmamaktır. En önemli diğer nokta ise ellerimizi düzenli yıkamamızdır.