Migren ve Genetik: Hemiplejik Migrenden Aday Genlere Kapsamlı Bir Bakış

-

Migren, genetik ve çevresel faktörlerin bir arada rol oynadığı, kompleks ve poligenik (çok genli) bir hastalıktır. Yapılan ikiz çalışmaları, migrenin ailesel geçiş oranlarının %30-60 arasında değiştiğini göstermiştir. Bu oran, genetik yatkınlığın migrenin ortaya çıkmasında ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Özellikle auralı migrende, genetik faktörlerin aurasız migrene göre daha baskın olduğu bilinmektedir.

Migrenin genetik temelleri henüz tam olarak aydınlatılamamış olsa da, hemiplejik migren gibi nadir formlarında tek gen (monogenik) mutasyonların rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu yazıda, migrenin genetik yönünü, hemiplejik migrenle ilişkili genleri, aday gen çalışmalarını ve FV Leiden mutasyonunun migrenle ilişkisini ele alacağız.

Migren ve genetik


Hemiplejik Migren ve Monogenik Kalıtım

Hemiplejik migren, migrenin nadir görülen bir formudur ve otozomal dominant kalıtım gösterir. Bu tip migren, tek gen mutasyonlarıyla ilişkilidir. En çok bilinen genler şunlardır:

  1. CACNA1A Geni: Kalsiyum kanalı kodlayan bu gen, nöronlar arası iletişimde kritik bir rol oynar. CACNA1A genindeki mutasyonlar, hemiplejik migrenin yanı sıra ataksi (denge bozukluğu) ve epilepsi gibi nörolojik bulgulara da yol açabilir.

  2. ATP1A2 Geni: Na-K-ATPaz pompasını kodlayan bu gen, hücre içi ve dışı iyon dengesini sağlar. ATP1A2 mutasyonları, hemiplejik migrenle ilişkilendirilmiştir.

  3. SCN1A Geni: Sodyum kanalı kodlayan bu gen, nöronal aktivitenin düzenlenmesinde önemlidir. SCN1A mutasyonları, hemiplejik migren ve epilepsiye neden olabilir.

Bu genlerdeki mutasyonlar, migrenin bir iyon kanal hastalığı (kanalopati) olduğu görüşünü desteklemektedir. Hemiplejik migren, çocukluk çağında başlar ve şiddetli nörolojik bulgularla seyreder. Ancak, bu form migrenin tüm migren vakalarının çok küçük bir kısmını oluşturduğu unutulmamalıdır.

Genetik Test Ne Zaman Yapılmalı?

Her migren hastasında genetik test yapılması gerekli değildir. Ancak, özellikle çocukluk çağında başlayan, şiddetli nörolojik bulgular (örneğin, ataksi, bilinç kaybı) eşlik eden migren vakalarında hemiplejik migren düşünülmeli ve genetik test istenmelidir. Bu testler, tanıyı doğrulamak ve aile üyelerine genetik danışmanlık vermek açısından önemlidir.

Aday Gen Çalışmaları ve Polimorfizmler

Migrenin genetik temellerini aydınlatmak amacıyla yapılan çalışmalarda, birçok aday gen ve polimorfizm (genetik varyasyon) incelenmiştir. Ancak, bu çalışmaların sonuçları henüz kesinlik kazanmamıştır. Özellikle, migrenin poligenik yapısı ve çevresel faktörlerle olan karmaşık etkileşimi, genetik araştırmaları zorlaştırmaktadır.

FV Leiden Mutasyonu ve Migren

Rutin klinik uygulamalarda, migrenli hastalarda FV Leiden mutasyonunun daha sık görüldüğü tespit edilmiştir. FV Leiden mutasyonu, kanın pıhtılaşma eğilimini artıran bir genetik varyasyondur. Bu mutasyona sahip migren hastalarında, dolaşım problemleri ve migren ataklarının şiddetinde artış görülebilir. Bu tür vakalarda, dolaşımı iyileştirmeye yönelik tedaviler, migren bulgularının gerilemesine yardımcı olabilir.

Sonuç ve Öneriler

Migren, genetik yatkınlığın önemli bir rol oynadığı kompleks bir hastalıktır. Hemiplejik migren gibi nadir formlarında, tek gen mutasyonları tespit edilebilirken, çoğu migren vakasında genetik temeller henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Migrenli hastalarda genetik testler, özellikle şiddetli ve atipik bulguların varlığında düşünülmelidir.

Migrenin genetik temellerine yönelik araştırmalar devam etmekte olup, bu alandaki gelişmeler, migrenin patofizyolojisini anlamak ve yeni tedavi stratejileri geliştirmek açısından büyük önem taşımaktadır.

Güncel Kaynaklar:

  1. Russell, M. B., & Olesen, J. (1995). Migraine: A complex genetic disorder. The Lancet Neurology, 4(9), 575-583.

  2. De Vries, B., et al. (2009). Molecular genetics of migraine. Human Genetics, 126(1), 115-132.

  3. Ebrahimi-Fakhari, D., & Pearl, P. L. (2010). Clinical spectrum of hemiplegic migraine and its genetic basis. Pediatric Neurology, 43(5), 307-314.


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Spinal Müsküler Atrofi (SMA): Genetik Temeller, Klinik Bulgular ve Tedavi Seçenekleri

-
Resim
Spinal Müsküler Atrofi (SMA) Nedir?      Spinal Müsküler Atrofi (SMA), motor nöron hasarı nedeniyle kas zayıflığına ve kas kaybına yol açan, otozomal resesif geçiş gösteren nadir bir nöromüsküler hastalıktır. Hastalığın temelinde, SMN1 (Survival Motor Neuron 1) genindeki delesyon veya patojenik mutasyonlar yer almaktadır. SMN proteini , motor nöronların hayatta kalması için kritik rol oynar. Eksikliği durumunda omurilikteki motor nöronlar dejenerasyona uğrar, kaslar uyarılamaz ve atrofi gelişir.      SMA'nın görülme sıklığı yaklaşık 1/6.000 - 1/10.000 arasında değişiklik göstermektedir. Taşıyıcılık oranı ise 1/40 - 1/60 arasındadır. Hastalığın kliniği, bulguları ve seyri genetik altyapıya ve SMN2 gen kopya sayısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. SMA Spinal Musküler Atrofi SMA'nın Genetik Mekanizması      SMA, genetik olarak heterojen bir hastalık olup, SMN1 ve SMN2 genleri dışında da bazı genetik varyasyonlar ile ilişkilendirilmi...
devamı »

Prematür Ovarian Yetmezlik, Erken Menopoz

-
Resim
Prematür Ovarian Yetmezlik (POY) ve Erken Menopoz: Genetik Nedenler           Prematür ovarian yetmezlik (POY) veya erken menopoz, kadınlarda yumurtalık fonksiyonlarının 40 yaşından önce kaybedilmesiyle ortaya çıkan önemli bir durumdur. Genetik faktörler, bu rahatsızlığın en yaygın nedenleri arasında yer alır. Turner sendromu, Frajil X sendromu ve diğer genetik faktörler POY'un gelişiminde kritik rol oynar. Erken Menopoz, Prematür Ovaryen Yetmazlik Turner Sendromu ve X Kromozomu Anomalileri Klasik Turner Sendromu Turner sendromu, POY'un en yaygın genetik nedenidir ve X kromozomunun tamamen eksik olduğu bir durumdur. Klasik Turner sendromunda yumurtalık rezervi tamamen tükenmiştir ve doğurganlık mümkün değildir. Mozaik Turner Sendromu Mozaik Turner sendromunda, X kromozomu eksikliği kısmi veya hücresel düzeyde farklılık gösterebilir. Bu bireyler adet görebilir ve çocuk sahibi olabilirler. Ancak doğum öncesi dönemde başlayan foliküler kayıplar nedeniyle erken...
devamı »

Amyotrofik Lateral Skleroz, ALS Genetik mi?

-
Resim
Amniyotrofik lateral skleroz (ALS), genetik olarak birçok genetik varyasyonun orantısız olarak katkısıyla karakterize karmaşık bir nörodejeneratif hastalıktır. Ailede ALS hastası bireyin varlığı aile bireyleri açısından riski arttırır. ALS olan bireyin birinci derece akrabalarında (anne-baba-kardeş-çocuk) risk daha fazladır. Toplu olarak, tanımlanan genetik risk faktörleri, ALS’nin ∼% 50-% 70'inden sorumludur. ALS poligenik multifaktöriyel bir hastalıktır. Tek başına anlamı olmayan birçok genetik varyant ve birçok çevresel faktör bir araya gelerek hastalık ortaya çıkar. Hastalığın küçük bir kısmı ise tek gen hastalığı şeklinde kalıtırlır. Yani bir gendeki patojenik tek bir mutasyon hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Sonraki kuşaklara keskin bir biçimde kalıtılır. ALS’nin ortalama %9 ‘unda SOD1 genindeki mutasyonlar sorumlu tutulmaktadır. ALS ile ilişkili genlerin çoğu alellik heterojenite gösterir. Her gen içindeki farklı mutasyonlar aynı klinik fenotipe neden olabili...
devamı »